Srpska nova godina, nekad i sad

Organizovanih dočeka na trgovima nema u svim gradovima. Uglavnom se dočekuje kod kuće ili u kafanama, a običaj proslavljanja Srpske nove godine menjao se zajedno sa istorijskim i društvenim prilikama. Na primer, ona je u vreme socijalističke Jugoslavije bila i zabranjena.

Praznovala se od dvadesetih godina prošlog veka pa sve do 1941, uz prasetinu i tombolu, a popularni su bili i balovi u nekadašnjem Oficirskom domu.

Na velika vrata vraća se devedesetih, međutim, malo je onih koji joj danas pridaju veliki značaj, poredjenju sa dočekom pre dve nedelje.

Etnolozi prave vezu između pravoslavne Nove godine i Božića, a praznik se u narodu nazivao i Mali Božić.

Tačno u ponoć, Srpska, Ruska i Gruzijska pravoslavna crkva, Jerusalimska patrijaršija i Ruska zagranična crkva, dočekaće Novu godinu. Pored toga, ove verske zajednice obeležiće i dva velika praznika - Obrezanje Isusa Hrista i pomen Svetog Vasilija Velikog. Dan Obrezanja Gospoda Isusa Hrista jedan je od najvećih hrišćanskih praznika, jer se smatra da je time Isus preuzeo na sebe grehe ljudskog roda, zbog čega se obrezanje smatra očišćenjem od praroditeljskog greha.

Inače, 14. januar, odnosno 1. januar po Julijanskom kalendaru, naziva se još i Vasiljevdan i Mali Božić, jer se smatra da se sa njime završavaju božićne svetkovine. Pored Srbije, Novu godinu dočekuju i Crna Gora, Republika Srpska, Makedonija, pravoslavni delovi Hrvatske, a zanimljivo je da tradicija obeležavanja Julijanske Nove godine postoji i u nekim nemačkim kantonima u Švajcarskoj i u delovima Galske zajednice u Škotskoj.

Dvadesetih godina 20. veka, tadašnja Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca prihvatila je računanje vremena po Gregorijanskom kalendaru što je dovelo do raskoraka sa Pravoslavnom crkvom u tim državama, koja je nastojala da ostane pri starom računanju vremena. Tako se desilo da u jednoj državi stanovnici rimokatoličke i drugih veroispovesti slave Božić i Novu godinu 13 dana pre stanovnika pravoslevne veroispovesti. Danas, Gregorijanski kalendar je zvanični kalendar, tako da se prava Nova godina slavi 31. decembra, ali nije se odustalo ni od Nove godine koja se dočekuje 13. januara.

I ove godine, u Srbiji će pravoslavna Nova godina biti dočekana u svim gradovima i mestima. Pored kafana i klubova građani će na trgovima uz vatromet i kuvano vino, što je poslednjih godina postala tradicija, Novu godinu dočekati i u crkvama, gde će biti služene ponoćne liturgije.

Iako u ugostiteljskim objektima kažu da je interesovanje za ponude manje nego za zvaničnu Novu godinu, nema razloga da ne budu zadovoljni, jer su u prestonici gotovo svi kapaciteti popunjeni. Kako kažu, veće je interesovanje za ponude u unutrašnjosti zemlje, a građani koji to sebi mogu da priušte, Novu godinu dočekaće u nekom od zimskih turističkih centara ili nekoj destinaciji u inostranstvu.