Sveti Jovan Krstitelj: Pokajte se, jer je blizu carstvo nebesko

Srpska pravoslavna crkva i vernici praznuju 20. januara dan Svetog Jovana Krstitelja, praznik posvećen svetitelju i proroku koji je krstio Isusa Hrista na reci Jordanu.

Praznik Sveti Jovan Krstitelj posvećen je Isusovom rođaku, poznatom kao Jovan Preteča. Jovan se zove Krstitelj, jer je, po verskom učenju, krstio Isusa Hrista, a Preteča zato što je najavljivao Hristov dolazak.

Sabor svetog Jovana slavi se dan po Bogojavljenju kada se crkva seća Hristovog krštenja i zasluga Krsitelja i Preteče koji je pripremao narod za novu veru pozivajući na pokajanje.

"Ja vas krštavam vodom, ali onaj što ide za mnom jači je od mene... On će vas krstiti Duhom Svetim i ognjem", reči su svetitelja koji najavljuje dolazak Spasitelja ljudskog roda.

Ovaj praznik, posvećen najbližem saradniku i bliskom rođaku Isusa Hrista, za koji se vezuje početak misije Spasitelja i početak hrišćanske propovedi, slavi se i u pravoslavnim domovima kao jedna od najčešćih srpskih slava.

Sveti Jovan je savremenik i vršnjak Hristov, a po majci je i rođak Spasiteljev jer je majka svetog Jovana, Jelisaveta bila bliska rođaka Presvete Bogorodice.

Život Jovanov, po mnogo čemu, podseća na zemaljski život samog Isusa Hrista, čiji je on Prorok, Preteča i Krstitelj. Prema predanju njegovo rođenje, iako prirodno, od bioloških roditelja, Zaharije prvosveštenika i starice Jelisavete, dugogodišnje nerotkinje, desilo se po sili Božjoj, a najavio ga je Anđeo Božji, kao i Isusovo.

Prema predanju, mnogi su mislili da je Jovan obećani Mesija, ali je on, koji je prepoznao Isusa slušajući njegove prve javne propovedi, rekao: "To je jagnje Božje koje uze na sebe grehe sveta".

Na pravoslavnim ikonama sveti Jovan je predstavljen sa krstastim štapom u levoj ruci i napisom - "Pokajte se, jer je blizu carstvo nebesko".

Sveti Jovan je od mladosti bio posvećen veri i, kao branilac javnog morala, suprotstavljao se razvratu rimskog društva koji je u njegovo vreme dostigao vrhunac. Predanje kaže da je sveti Jovan pogubljen po carskom naređenju, a njegovu glavu je od cara, na nagovor majke, carice Irodijade, zatražila Saloma.

Zanesen Salominom igrom, car Irod je naredio da se Jovan Krstitelj pogubi odsecanjem glave. Ovom događaju posvećen je poseban praznik poznat kao Usekovanje glave svetog Jovana Krstitelja, a na ikonama se slika svetitelj koji u desnoj ruci drži svoju odsečenu glavu.

Za ovaj praznik vezuje se, kako je zapisao sveti jevanđelist Luka, i događaj prenošenja ruke svetitelja u Antiohiju iz Sevastije, gde je pogubljen.

Desna ruka Svetog Jovana, kojom je krstio Hrista, oduvek je čuvana kao najveća svetinja i to, najpre u Halkidonu, do 10. veka u antiohijskom hramu Svetog apostola Petra, a potom u Carigradu. Danas se desnica svetog Jovana, koju je narod prenosio bežeći pred Turcima, čuva u Cetinjskom manastiru, gde je donesena 1945. iz manastira Ostrog.

U Ostrog je ruku svetog Jovana 1941. godine doneo kralj Petar II Karađorđević, koji se sa članovima porodice smestio u manastiru posle šestoaprilskog bombardovanja Beograda i Srbije.

Sveti Jovan je uzor poštenja i pravdoljublja, a u srpskom pravoslavlju poštuje se običaj bratimljenja "po Bogu i svetom Jovanu".